HÜRREM SULTAN
Kanûnî Sultan Süleyman’ın hanımı ve II. Selim’in annesi
Günümüzde Ukrayna sınırları içindeki bir bölgede yaşayan ve fakir bir Katolik Hıristiyan papazın kızıdır. Asıl adı ise Alexandra Lisowska’dır. Haseki Sultan olarak kaynaklarda ismi geçiyor. Yavuz Sultan Selim dönemindeki akınlar sırasında esir alındı ve henüz şehzade olan Kanuni Sultan Süleyman’a takdim edildi. Güler yüzlülüğünden dolayı kendisine Hürrem ismi verildi. Sarayda iyi bir eğitim ve terbiyeden geçirildi. Zekâsı sayesinde Kanuni’nin gözdesi oldu. Önce Mehmed adında oğlu ardından Mihrimah isminde kızı ve daha sonra Abdullah, Selim, Bayezid ve Cihangir isimlerinde oğulları oldu.
Yaptırdığı hayır eserleri arasında İstanbul’da halen Haseki adıyla bilinen semtteki cami, medrese, mektep, imaret ve darüşşifadan oluşan Haseki külliyesidir. Yine İstanbul’da Kariye adıyla anılan tekkeyi daha sonra medreseye çevirttirmiştir.
Ayrıca Ayasofya Camii civarında yardıma muhtaç ve fakirlerin karnını doyurmak için mutfak yaptırtmıştır.
Kudüs’te, Mekke ve Medine’de hayır eserleri vardır. Hürrem Sultan sarayda cariye olduğu dönemde aldığı maaşı Mekke'ye yardım amaçlı olarak göndermek ister. Cariye olduğu için bağışta bulunamayan Hürrem Sultan durumu Kanuni Sultan Süleyman'a mektupla bildirir. Kanuni de kendisini bu asil istek üzerine özgür bırakır.
Yaptırmış olduğu tüm hayır eserleri için yüksek gelirli vakıflar bırakmıştır.
KUDÜS'TEKİ İMARATHANE
Kudüs’te Memluk dönemine ait bir sarayı imar ettirilerek tekkeye Hürrem Sultan tarafından dönüştürüldü. Tekke, Beytülmakdis şehrinin (Kudüs) kalbinde, Mescid-i Aksa’nın kapılarından biri olan el-Nazır’a çıkan yol üzerinde inşa edildi. Burada misafirhane, hamam, aşevi ve mescid hizmeti verilmektedir. Müslümanların dışında Ehl-i Kitap’tan yoksul kimselere de hizmetlerden faydalanma imkânı verilmiştir. Günde yaklaşık 500 kişi yemek yerdi. İmarethanede ayrıca yetimler için okul, gençlere istihdam sağlamak için marangozluk eğitim veren atölye yer alıyordu. Öğle vaktine doğru ihtiyaç sahipleri imarethaneye geldiklerinde ilk olarak kadınlara ardından erkeklere yemek servisi yapılıyordu.
GÜNÜMÜZDE HALEN DEVAM EDİYOR
Hürrem Sultan tarafından yaptırılan imarathane halen vazifesini sürdürüyor. Fakat geçmişte tüm giderleri vakıf tarafından karşılanan imarathanenin vakfına işgalci İsrail el koyunca gelir azaldı.
Hürrem Sultan Kudüs'te ayrıca günümüzde Via Dolorosa (Çile yolu) üzerinde bulunan bir hamam da yaptırmıştı. Fakat hamam Ermeni kilisesinin malı oldu.
Hürrem Sultan 15 Nisan 1558’de İstanbul’da vefat etti ve Süleymaniye Camisine defnedildi.
