Çanakkale Savaşı'nda Siyonist Yahudilerin kurmuş olduğu ve İngiliz saflarında Osmanlı'ya karşı savaşan "Sion Katır Birliği" (Zion Mule Corps) ile ilgili araştırma dosyamızdır.
Sion Katır Birliği
Çanakkale Savaşı’nda Osmanlı’ya karşı işgalcilerin yanında cephede yer aldılar. İsrail’in kuruluşunun kapılarını açan Sion Katır Birlikleri, Yahudiler tarafından kuruldu ve gönüllülerden oluşmaktaydı. Bu gönüllü Yahudiler Rusların lehinde Osmanlı’ya karşı çeşitli yıkıcı/bölücü faaliyetler içerisindeydi.
Filistin’deki bu Yahudi ihaneti Osmanlı idaresinin dikkatlerinden kaçmamaktaydı. Güvenlik sorunu haline gelen Filistin’deki Yahudilere karşı tedbirler arttırılmıştı.
Aralık 1914’te İskenderiye’de çoğu Rusça konuşan ve geri kalanı Filistin’den çıkan veya Osmanlı idaresince sınır dışı edilen Sefarad Yahudilerinden oluşan 11.000 yahudi mülteci olduğu kendi kaynaklarında belirtilmektedir. (xx)
Çanakkale Savaşı’nda Gelibolu’da cephelerde İngilizlere verdikleri destekten dolayı Sion Katır Birliği, dünyanın birçok yerindeki Yahudiler arasında ciddi bir heyecan oluşturmuştu. (xx)
Savaş boyunca önemli bir bölümü İngiliz 29. Tümen’in bünyesi içerisinde görev yapan Sion Katır Birliği (Zion Mule Corps) askerî açıdan ziyade sembolik değeri açısından özellikle İsrail askeri tarihinde çok önemli bir yere sahiptir.
Dönemin önemli Yahudi isimlerinden Vladimir Jabotinsky Birinci Dünya Savaşı’nda sadece Yahudiler tarafından kurulacak silahlı bir birliğin İngilizlerin yanında savaşa katılmasını, başta İngiliz kamuoyu olmak üzere Avrupa devletlerinin çoğunda sempati uyandıracağını, Siyonizm çalışmalara büyük destek olacağını savunmaktadır.
Jabotinsky Rusya’da doğmuş, eğitimi için İsviçre ve İtalya’da bulunmuş, Jöntürk hareketinin zirveye çıktığı 1908’li yıllarda İstanbul’da hareketin ileri gelenleriyle de görüşmüş bir kişidir.
Makalelerinde Osmanlı İmparatorluğu’nun artık miadını doldurduğunu, dağıtması gerektiğini, Yahudilerin de kendilerine bir yurt kurabileceğini savunmuştu. Birinci Dünya Savaşı’nın bu görüşlerinin gerçekleşmesi için bir fırsat olduğunu düşünüyordu.
Jabotinsky bir Rus gazetesinin İskenderiye’de muhabirliğini yapıyordu. Rus ordusunda yüzbaşılık yapan Joseph Trumpeldor ile tanışmış ve ikisi bir araya gelerek bir Yahudi Birliği kurulmasında ortak karar aldılar. Birlikte 3 Mart 1915’te önde gelen Yahudi bankacı, işadamı, doktorların başını çektiği 200 kişilik bir grupla (Mafruza Kampında) toplantı tertip ettiler. Toplantıda oy çokluğuyla Britanya İmparatorluğu ordusu çatısı altında tamamen Yahudi gönüllülerden oluşan silahlı bir birlik kurarak savaşa katılmak için İngiliz askeri yetkililerine başvurma kararı aldılar. Toplantıda bu karara azınlık ta olsa itiraz edenlerin gerekçesi ise silahlı birliğin kurulması zamanlama açısından doğru olmamasıdır.
Alınan bu karar neticesinde bir delege oluşturuldu ve Mısır’daki İngilizlerle görüşmeler yapıldı. Kahire’deki İçişlerinden sorumlu bakan Ronald Graham, Yahudi Birliği önerisini destekledi fakat karar verecek otoritenin kendisinin olmadığını söyledi. Heyet daha sonra Mısır’daki İngiliz Kuvvetlerinin Komutanı General Maxwell’i ziyaret ettiler. Maxwell ise bu birliğin Filistin’de kurulmasını uygun bulmadı ve şu öneride bulundu: “Türk Cephesi’nin başka bir yerinde gençleriniz bir katır taşıma birliği oluşturabilir.”
İngilizlerden “şartlı” bir evet kararı çıkmıştı. Yahudiler Osmanlı’ya karşı Filistin’deki “Kanal Cephesi”nde çarpışmak istiyordu fakat istedikleri kabul edilmedi ve “Gelibolu Cephesi”nde görev alacaklardı. Görevleri ise katırlarla cepheye mühimmat taşımaktı. Yani katırcılık yapacaklardı. Biraz hayal kırıklığı yaşadılarsa da kararı kabul ettiler.
KATIR BİRLİĞİ KURULDU VE PROTESTAN BİR KOMUTAN ATANDI
Tarihe Sion Katır Birliği (Zion Mule Corps – ZMC) olarak geçecek yaklaşık 700 kişilik birliğin başına da 22 Mart 1915’te İngiliz General Maxwell tarafından İrlanda asıllı ve Siyonist düşünceye sempatiyle bakan Yarbay John Henry Patterson atandı. Kendisi İrlanda’da Protestan bir ailenin çocuğudur.
Sion Katır Birliği, Mart 1915’de İskenderiyye’de kurulan bir törenle yola çıktı. Birliğin bir bölümü Anzak bölgesinde bir bölümü ise Seddülbahir bölgesinde İngilizlere destek olacaktı. Cephedeki tutumları nedeniyle İngilizlerin takdirini kazandılar. ZMC askerlerinin adları Seddülbahir’de dikilen İngiliz anıtına yazılmış, aynı zamanda Tel-Aviv’deki bir sokağa ZMC anısına Rehov Lohamay Gallipoli – Geliboli Savaşçıları Sokağı adı verilmiştir. Her ne kadar İngilizlerin takdirini kazanmış olsalar da İngiliz subay ve askerleriyle aynı haklara sahip değillerdi. Bir yandan da çeşitli medya kuruluşlarına röportajlar vererek İngiliz ve Amerikan kamuoyunda Siyonizmin ve Filistin’de bir yurt edinilmesi fikrinin taraftar bulmasını sağladılar.
Sion Katır Birliği’nin içerisinde ileride kurulacak olan İsrail’in devlet adamları görev almışlardı. Mesela ilk İsrail başbakanı Davin Ben Gurion, yine başbakanlardan Levy Eskhol, cumhurbaşkanlarından Yitzhak Ben Zvi gibi isimler onlardan bazıları. Yine o birlikte görev yapan birçok Yahudi askeri, ileride kurulacak olan ve terör eylemleriyle bilinen Haganah adlı örgütün çekirdek kadrosunu oluşturdu.
ZMC’nin ilk fikir babalarından Jabotinsky bir yazısında “Eğer biz 2 Kasım 1917’de Balfour Bildirisi ile Filistin’de yurt edinme sözü aldıksa, buna ulaşan yol Gelibolu’dan geçmiştir” diyerek Sion Katır Birliği’nin önemine vurgu yapmıştır.
Aralık 1914’te
Savaşın ilerleyen aylarında Kahire’deki merkez sinagogda yapılan toplantıda Mısır’ın yerel Yahudilerinden 150 yeni Yahudi asker oluşturuldu. Haham tarafından kendilerine İbranice, Arapça ve Fransızca yemin ettirildi. Yahudi katırcıların ‘Kahire Birliği’ ismini aldılar. (xx)
Not: Bu dosyamızda Çanakkale Savaşı'nda Siyonistler isimli kitaptan faydalanıldı. Kitabın yazarı ise yahudi birliğinin komutanı olan Yarbay Patterson'dur.
(xx) https://www.jewishvirtuallibrary.org/the-zion-muleteers-of-gallipoli
